RTÜK, M.U.C.K’u erotik buldu

RTÜK 2012’nin ilk cezalarını vermeye başladı ama bence üzerinde epey tartışılması gereken kararlar.

Show TV’de yeni başlayan M.U.C.K adlı gençlik dizisini “erotik” bularak, Show TV’ye 400 bin TL’lik ve Muhteşem Yüzyıl’daki intihar sahnesi nedeniyle de uyarı cezası verdi.

Gerekçe ise dizinin ilk yayınlanan tanıtımında; oyuncuların , ‘Haydi liliyar’ şarkısıyla yaptıkları dansların erotik bulunması.

Bence gerekçe ikna edici değil ve erotik bir şey yok, kanal belki uyarı işareti koymalıydı ihmal var olabilir ama bu kez de verilen ceza para cezası olmamalı üstelik de bu denli büyük bir para cezası. M.U.C.K’a da uyarı cezası verilmesi gerekirdi, baktığımız zaman bazı üyelerin de karara itirazı bulunuyor.

İşte yine bu noktada hala çözemediğimiz çelişkiler, soru işaretleri yumağı bizi karşılıyor.

Şimdi bu noktada bir sözleşmeden bahsetmek istiyorum. Avrupa Sınırötesi Televizyon Sözleşmesi.

Avrupa Sınırötesi Televizyon Sözleşmesi, Uluslararası bir sözleşme olan Avrupa Sınırötesi Televizyon Sözleşmesi, televizyon yayıncılığında Avrupa ülkeleri arasında ilke/esas ve uygulamalarda birlik ve beraberliği sağlamak üzere düzenlenmiş bir sözleşme. Amacı; yayınlarının ortak kurallar çerçevesinde yapılarak taraf ülkeler arasında serbestçe dolaşabilmesine imkan tanımak.

5 Mayıs 1989 tarihinde imzaya açılan sözleşme 1 Mayıs 1993 tarihinde yürürlüğe girmiş.

Türkiye ise bu sözleşmeyi 7 Eylül 1992’de imzalamış, 21 Ocak 1994 tarihinde onaylamış ve 1 Mayıs 1994’de yürürlüğe koymuştur.

Sözleşmenin iç hukukumuza doğrudan yansıması 13 Nisan 1994 tarihinde kabul edilen 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunla gerçekleşmiş. 3984 sayılı Kanun’da Avrupa Sınırötesi Televizyon Sözleşmesi’nde yer alan ana ilkelerin hepsi bulunmakta.

Sözleşmeden;

BÖLÜM II

Programlamaya ilişkin hususlar

Madde 7 – Yayıncının Sorumlulukları
l. Program hizmetleri sunu ve içeriği bakımından tüm unsurları insan onuruna ve diğer insanların temel haklarına saygılı olacaktır.

Program hizmetleri, özellikle:

a. Edebe aykırı olmayacak ve pornografi içermeyecek.
b. Şiddet eğilimini körüklemeyecek veya ırkçı nefret duygularını kışkırtıcı nitelikte olmayacaktır.
2. Çocukların ve gençlerin fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimini zedeleyebilecek türden program hizmetleri, bunların seyredilebileceği zaman ve saatlerde yayınlanmayacaktır.
3. Yayıncı, haberlerin gerekçelerinin ve olayların makul olarak sunulmasını sağlayacak ve görülerin serbestçe oluşumunu teşvik edecektir.

Geçtiğimiz sene kabul edilen RTÜK Yasası’nda da benzer içerik bulunuyor.

Şiddeti, alkolü özendirmek yasak
Yayınlar, çocuklara karşı istismar ve şiddeti özendiremeyecek; güçsüzlere ve özürlülere karşı ayrımcılık, istismar ve şiddeti teşvik edemeyecek.

Alkol, tütün ürünleri ve uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı madde kullanımını ve kumar oynamayı özendirici nitelikte yayın yapılamayacak.

Türkiye’de yayınlanan pek çok dizide şiddet sahnelerine yer verilmesi, aşırı alkol tüketimi ve kumar sahnelerinin yer alması, yeni düzenlemenin en çok yerli dizilerin senaryolarına etki edeceği düşünülüyor.

Müstehcen yayınlar yasak
Yeni yasaya göre müstehcen yayın yapılamayacak. Cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar yasaklanacak. Yayınlar, kadına yönelik şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamayacak.

Bu maddelerin hepsi önlem açısından çok önemli ancak, şunu çözmemiz gerek edebe aykırı olmamanın sınırı nedir? Müstehcenliğin tanımı nedir? Pornografinin, erotizmin kesin tanımı nedir? RTÜK üyelerinin bir kısmı M.U.C.K. dizisi konusunda diğer üyelerle hemfikir değilse ortada göreceli kavramlar bulunuyor demektir, kendi aralarında da tartışma halindeler.

Bu karar bence M.U.C.K dizisinin uzun ömürlü olamayacağını gösteriyor. Çünkü bu cezalar artarsa ve devam ederse hem kanal hem yapım şirketi zarara geçmiş olur.

Bunların dışında en büyük sorunlardan biri de RTÜK’ün bir programı ya da diziyi, yayınından sonra değerlendirebilmesi. Yayıncıların özdenetimi elbette bulunuyor; İhmalleri de oluyor ancak yapımcıların ve kanal yöneticilerinin de görecelik! içeren bu kavramlar karmaşasında doğruyu bulmaları da karmaşık olacaktır.